آیا خلیج فارس بسوی یک درگیری بجلو می رود؟

نویسنده: دکترمحمد مدثر قمر

مترجم: شمس شیروانی

تازه ترین جنگ شفاهی که ایالات متحده و متحدانِ منطقه‌ای اش از یک سو و ایران از سوی دیگر را دربر می گیرد منجر به تنش‌های باوج رسیده درخلیج فارس گردیده است. درحالیکه مسئله میان واشنگتن و تهران دیرینه و پیچیده می باشد اما تشدید اخیر درآن با عقب کشی ایالات متحده از برجام یا پیمان هسته‌ای ایران مورخ مه ۲۰۱۸ شروع شده بود. درآن زمان رئیس جمهور ترامپ ایران را به بی ثباتی منطقه و پیگیری از سلاحهای هسته‌ای و موشک‌های بالاستیک باوجود امضای پیمان هسته‌ای متهم ساخت. انتظامیه ترامپ از آن ببعد تحریمات اقتصادی یک طرفه راعلیه ایران با یک قصد اعمال حداکثر فشار برتهران تحمیل نمود تا بتواند تهران را جهت مذاکره مجدد معامله وادار سازد. اما ایران ازاین کار منصرف گردید و در اولین سالروز عقب کشی ایالات متحده در ۸ ماه مه ۲۰۱۹ از کشورهای اروپایی، روسیه و چین تقاضا نمود که جهت فروکش نمودن فشار بر اقتصاد ایران بعلت قیودات آمریکایی درظرف ۶۰ روز آینده اقدامات بیشتری را بعمل آورد، و درغیر آن صورت او مجبور به عقب کشی از پیمان هسته‌ای خواهد بود.

توجه جامعه بین المللی اینک به لفاظی جنگ میان طرف‌های گرفتار منتقل شده است. ایالات متحده اعلام نمود که وی کشتی جنگی یو اس اس آرلینگتن ویک آتش بار فرماندهی مرکزی پاتریوت را برای استقرار در خلیج فارس اعزام می دارد. تهران به واکنش آن طی یک بیانیه رسمی حاکی است که کشتی‌های جنگی ایالات متحده در خلیج فارس درحالت جنگی مورد هدف قرار گرفته خواهند شد. درضمن حادثه خرابکاری علیه نفت کش‌های سعودی در دور ازساحل فجیره در امارات متحده عرب منجربه نگرانی‌های افزوده میان کشورهای خلیج عرب از احتمال داشتن دست‌هی عوامل خشن در هدف قرار دادن منافع کشورهای مربوطه گردیده است. اخبار مورد هدف قرار گرفتن دو مرکز تولید نفت در داخل عربستان سعودی از طریق حملات پهپاد اخطارهای کشورهای خلیج را بیشتر شدت بخشیده است.

درپرتوی مذکور مباحثه در داخل عربستان سعودی و امارات متحده عرب بر لزوم اقدام هدفمندی شده علیه ایران بخاطر بازداشتن وی از حملات علیه منافع سعودی و امارات منتقل شده است. عادل‌الجبیر، وزیر امورخارجه سعودی گفته است که درحالیکه عربستان سعودی حامی جنگ نمی باشد اما وی نسبت به هرنوع فتنه انگیزی ایران واکنشی نشان خواهد داد. نگرانی سعودی از مورد هدف قرار گرفته شدن توسط ایران از حقیقت امری منعکس می شود که ملک سلمان یک جلسه اضطراری کشورهای عرب و خلیج را درمکه بروز ۳۰ مه پیوسته با اجلاسیه سران اسلامی فراخوانده است تا بتوان اوضاع را بحث و بررسی نمود ویک واکنش دست جمعی بدست آورد.

نظر به رشد جنگ شفاهی میان ریاض و تهران، یک درگیری مجدد و یا حتی یک جنگ تمام عیاری را نمی توان بطور کامل خارج از امکان قلمداد نمود. آن نفقط برای منطقه فاجعه آور خواهد بود بلکه تمام جهان را نیز متاثر خواهد ساخت و بخصوص اقتصادهای آسیایی که بر واردات نفتی از منطقه بخاطر تامین انرژی خود متکی اند لطمه شدیدی خواهند دید.

هند باشدت تمام حملات پهپادی هدف قرار دادن تاسیسات نفتی در عربستان سعودی را محکوم نموده است و برعزم مبارزه علیه هرنوع وشکل تروریسم و خشونت مجدداً تاکید ورزیده است.

موضع دهلی نو درقبال اوضاع حاکم بر خلیج فارس واضح است. وی همیشه از متخاصمین منطقه‌ای در خلیج فارس جهت تسویه اختلافات شان بطور مسالمت آمیز وعدم مبادرت به جنگ تقاضا کرده است. هند دارای منافع قوی در منطقه می باشد و دارای مناسبات حسنه دو جانبه‌ای با تمام کشورهای خلیج است. علاوه از اهمیت منطقه برای هند بخاطر تامین انرژی اش، بیش از ۸.۵ میلیون نفر از اتباع هندی در کشورهای همکاری خلیج زندگی می کنند و هر نوع تشدید جدی منافع هند را عمیقاً متاثر خواهد ساخت.

تحت شرایط حاکم، حایز اهمیت است که جامعه جهانی برای یک ابتکار عملی دیپلماتیک بخاطر جلوگیری از تشدید جنگ شفاهی و مبدل شدن آن به یک درگیری پا فشاری نماید چونکه جنگی درخلیج فارس بایک استعدادی برخوردار می باشد که می تواند شکل بدتری اتخاذ نماید و حتی به مناطق بیشتری و یا بسطح جهانی گسترش یابد.