هیجدهمین کنفرانس سران جنبش عدم تعهد

نویسنده: ام کِ تیکّو

مترجم: دکتر احمد علی

هجدهم کنفرانس سران ۲روزه جنبش عدم تعهد بعنوان این یادآوری به‌ناظرین سراسرِ جهان که جنبش عدم تعهد هنوز زنده و پویا می‌باشد، در باکو پایتخت دریایی شور آذربایجان بپایان رسید. از بدو آغاز جنبش عدم تعهد در بیشتر از شش دهۀ قبل هیچ کمبود مفسّرین در غرب وجود نداشته که فقط آماده به‌نوشتن اگهی در گذشتِ آن بوده امّا آنها پیاپی غلط ثابت شدند. این حقیقت امر که آذربایجان میزبانِ هجدهم کنفرانس سران بوده که بنوبۀ خود نسبتاً آخرین کشور بوده که در اواخر ۲۰۱۱ به‌جنبش عدم تعهد پیوسته، شهادت این حقیقت امر می‌باشد که این جنبش هنوز برای کشورهای عضو آن حایز اهمیت است و اهمیتِ آن در جهان روبه‌تغییر سریع همینطور ادامه دارد. هنوز مردم زیادی در جهان وجود دارند که بطور مداوم به‌جنبش عدم تعهد بعنوان فورمی برای کشورهای جهانِ سوّم برای اظهار نظر به‌یک زبان اعتقاد دارند. این فرصتی برای آنهاست که صدای‌شان به‌گوش سیاست قدرت بزرگ برسد.

هند بعنوان یکی از بنیانگذاران جنبش عدم تعهد بطور تاریخی بعد از وجودش یک نقش مهمی را ایفاء نموده است. بطوریکه نایب رئیس جمهور هند آقای ونکیاه نایدو که رهبری هیئت نمایندگی هند را بعهده داشته به‌شرکای این کنفرانس سران گفت که تعهدِ هند به‌اصول و اهدافش مسلّم است و احتیاج به‌تکرارِ آن وجود ندارد.

بطوریکه متوقع بوده، پاکستان کاربرد این فورم برای تکرار شعار مورد علاقه‌اش راجع به‌کشمیر را فراموش نکرد. نایب رئیس جمهور هند ونکیاه نایدو ضمنِ پاسخ به‌سخنرانی دراز و شدیداللحن رئیس جمهور پاکستان عارف علوی بر علیه هند در این مورد پاکستان را بعنوان یک مرکز تروریسم توصیف نموده و از آن کشور خواستار شده که از کاربردِ سیاست لفّاظی راجع به‌کشمیر برای موجه نمودن سیاست دیرینه انجام تروریسم فرامرزی دست بکشد.

وضع هند به‌اثبات رسید چون اعلامیه این کنفرانس عزم راسخش را برای هرگونه تلاش‌هایش برای مبارزه با همۀ انواع و مظاهر تروریسم بموجب اصول منشور سازمان ملل، قانون بین‌المللی و کنواسیون‌های بین‌المللی مربوطه، نشان داد. البته جهان از زمان تاسیس جنبش عدم تعهد و روزهای جنگِ سرد خیلی تغییر یافته که جهان را منقسم به‌دو گروه نظریات رقیب نموده. با وابستگی‌های روبه‌تغییر در سیاست بین‌المللی، نقش جنبش عدم تعهد نیز بایستی تغییر بشود. برطبقِ آن کشورهای عضو جنبش عدم تعهد نیز بایستی نظر به‌دینامکس سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی تعادلی نمایند. امّا باوجود آن نیز این حقیقت است که جنبش عدم تعهد هنوز تنها بزرگترین گروه کشورها در خارج از سازمان ملل می‌باشد. این با تقریباً ۱۲۰ کشور عضو از تقریباً دو سوم جمعیت جهان نمایندگی می‌کند.

این خیلی مهم است که این کنفرانس سران بجای تعیین دستورِ کار جداگانه‌اش بطور دوراندیشانه نقش خود در وابستگی با سازمان ملل را تشریح نموده. اعلامیۀ باکو خواستار توسعۀ سیاست چند ملّیتی و تحکیم مجمع عمومی سازمان ملل شده. درحقیقت دموکرات‌سازی سیستم سازمان ملل بخصوص مجمع عمومی سازمان ملل یک تقاضای دیرینه برای اجرای آن بعنوان قسمتی از اصلاحات سیستم سازمان ملل بوده است. کشورهای نمایندۀ جنبش عدم تعهد لزومی دارد برای اکثریت گسترده جمعیت جهانی اظهار نظر بکنند و آنها قبلاً در این مورد رای داده‌اند. اکنون این مسئولیت سازمان جهانی است که این موضوع را مورد رسیدگی قرار بدهد.