آیا مرگ بغدادی، مُنادی یک عصر جدید در جهان عرب می‌باشد؟

نویسنده: دکتر فض الرحمٰن صدّیقی

مترجم: شمس شیروانی

خبرِ مرگِ ابوبکر البغدادی خلیفه خود خوانده دولتِ اسلامی عراق و شام موسوم به‌داعش باعث خوشحالی و مسرت در خیابانهایی موصل در عراق گردید جایی‌که ستمگرِ مذکور در سال ۲۰۱۴ تاسیس داعش را اعلام کرده بود. چیزی بدنیال آن یک داستان حاکی است خون‌ریزی و کشتار و تجاوز جنسی دستِ جمعی، خشونت‌های خیابانی، هرج و مرج، ربایندگی، اخاذی وغیره بوده است. ۳۰۰ هزار نفر مجبور به‌ترک شهر موصل شدند و هزاران تن خویشاندان‌شان را ازدست دادند.

البغدادی رئیس سازمان تروریسی داعش بود که در گذشته تناوری زیادی داشت و باری نوار وسیع مناطق میان سوریه و عراق را که به‌اندازه بریتانیا می‌باشد تحت تصرف داشت. داعشِ ابوبکر البغدادی لطمه‌های زیادی را بر تمدنِ سوریه وارد آورد. او شهر پالمیرا را ویران ساخت، مسجد تاریخی النور در موصل را در سال ۲۰۱۷ منهدم نمود که محلّی بود که او خلافتِ اسلامی خود را در سال ۲۰۱۴ اعلام کرده بود. قابلِ ذکر است که آن بخاطر جنگ رهبری شده ایالات متحده در عراق و سوریه و نبرد شجاع به‌رهبری کُردها در داخل سوریه بود که نفوذِ داعش را در ۲ سال گذشته بطور چشمگیر مهار کرده بود.

حین واصلی شدن خبرِ مرگِ وی، بسیاری‌ها به‌مشکل باور بر آن می‌کردند که آن تروریست بمرگ رسیده است، چونکه آن اولین بار نبوده که خبرِ مرگش پخش شده باشد. بطور همزمان نیز برای زیادی‌ها آسان نبود که آن را نادیده بگیرند چونکه خود دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده که سیاستِ عرب او بطور اصول دورا دور پیکارجویی علیه داعش و حذف آن بوده این خبر را فاش ساخته اعلام نمود که او مثل یک سگ و یک نفر نامرد کشته شده است. رئیس جمهور ترامپ اعلام نمود که بغدادی بعد از کشیده شدن به‌یک بن‌بستی جلیقه منفجره خود را منهدم ساخت.

همانند عملیات علیه اُسامه بن لادن در پاکستان، نیروی دلتای ویژه ایالات متحده برای بهلاکت رساندن ابوبکر البغدی نیز بکاربرده شد. ایالات متحده یک انعام ۲۵ میلیون دلار آمریکایی را بر سرِ او برای فراهم کننده محل تقریبی بغدادی اعلام کرده بود.

باگذشت بغدادی، جامعه بین‌المللی اینک مشتاق به دانستن سناریوی تروریسم جهانی مابعد بغدادی خواهد ماند. باید یادآوری شود که بعد از خاتمۀ اُسامه، امیدها و نگرانی‌های شبیه بروز کرده بودند. اما هیچ کاهش لمس‌پذیر در گراف تروریسم مشاهده نشد. به‌جای آن دو گروهک تروریستی زمان مدرن بنام النصره و داعش از بقایای القاعده تشکیل یافتند.

داعش بدنبال تضعیف القاعده ظاهراً جذاب‌تر به‌نظر می‌رسید. کادرهای آن حملات متعدد وحشتناک را در سراسر جهان بعمل آوردند. بغدادی و اُسامه محض چهره‌ها بودند و هاله‌ای را برای هواخواهانشان فرماندهی نمودند؛ امّا آنها مجریان واقعی حملات نبودند. امروز، داعش شبکه‌های عملیاتی را در قاره‌های متعدد توسعه و گسترش داده است که عملیاتی را در نواحی انحصاری‌شان انجام می‌دهند. رهبری مرکزی محض دارای نقش ناچیزی است که ایفا می‌نماید. جنگِ کثرالجبهه‌ای علیه داعش جاری است و یک کمی موفقیت نیز بدست رسیده است. هزارها نفر از جنگجویان داعش در سوریه و عراق دستگیر شده‌اند. حتی بعضی از اروپایی‌ها ازمیان آنها می‌باشند! قرار است آنها به‌کشورهای مربوطه‌شان استرداد و در آنجا بمحاکمه کشانیده شوند. اگرچه بعضی‌ها وجود دارند که تحت تاثیر ایدولوژی داعش قرار گرفته‌اند. لزومی دارد که آنها بزودی مورد برخورد قرار بگیرند.

سنگربندی به‌سطح وسیع کادرهای داعش در گروه‌های مختلف اجتماعی منجر به رادیکالیسم گردید. نمی‌توان به‌آسانی باور کرد که با خاتمۀ بغدادی، قصّۀ داعش نیز بخاتمه رسیده است. می‌توان یک وقفۀ موقتی بعمل آید. جنگ‌های داخلی نیز میان جانشینان او بروزکنند. اما تا وقتی‌که خلای سیاسی و بی‌ثباتی در منطقه وجود داشته باشد، داعش بوجود خود ادامه خواهد داد.

هند عقیده بر آن دارد که جنگ علیه داعش باید ادامه یابد. مردم نباید مظالم روا شده توسط تروریست‌های داعش را فراموش کنند. هرنوع برگشت ایدئولوژی قرن وسطای داعش سرنوشت شوم می‌گردد. اعتماد بایستی در سیستم سیاسی جهان وسیع عرب که در یک مرحلۀ پرهرج و مرج سپری می‌کند احیا شود.