بحر جنوبی چین – یک نکتۀ تنازع تازه

نویسنده: پروفسور بالا داس گوشال

مترجم: دکتر نعیم‌الدین

گفته می‌شود که چین، خطِّ سُرخ را در بحر جنوبی چین عبور کرده از قوانین بین‌المللی تخلف‌ورزی نموده است. اتهام مطرح شده است که یک کشتی جنگی چین به‌نزدِ ۶۰ میل دریایی رسید که نزدیک‌ترین نکته به‌ساحل ویتنام می‌باشد. اینطور بُن‌بست بوجود آمده که امنیتِ اقتصادی ویتنام را در معرض خطر انداخته است. ویتنام هم‌اکنون مواجه با دشواری‌ها با چین می‌باشد.

گفته می‌شود که کشتی چین همراه با حداقل چهار کشتی جنگی، ناحیۀ اقتصادی مخصوص ویتنام را ارزیابی نمودند و آن کشتی تقریباً ۱۰۲ کیلومتر در جزیرۀ فُوقایی جنوب شرقِ ویتنام بود.

ناحیۀ مخصوص اقتصادی یک کشور عموماً تا دویست میل دریایی از خط ساحل‌اش قرار دارد که حقوق انحصاری را به‌آنکشور فراهم می‌سازد تا در ناحیۀ مذکور از منابع طبیعی استفاده نماید و آن طبق کنوانسیون بین‌المللی می‌باشد. کشورها که در بحرِ جنوبی چین، خواهان صلح و ثبات می‌باشند باید بر چین تاکید وارد آورند که کشتی ارزیابی‌کننده و دیگر کشتی‌ها را از آن ناحیه فوراً عقب بکشد. حضور کشتی چین این‌قدر نزدیک به‌خطِّ ساحلی ویتنام، نشانگر ارادۀ چین برای کمترساختن استعداد دریایی هانوی می‌باشد. این اقدام چین می‌تواند کارهای استخراج نفت و گاز ویتنام را که همراه با مشارکت یک شرکت نفتِ روسیه ادامه دارد، مختل سازد. اگرچه ویتنام و چین از چندین سال گذشته گرفتار تنازعه‌ای برسرِ آبهای سرشار انرژی می‌باشد ولی رخنه اندازی چین در ناحیۀ مخصوص اقتصادی ویتنام در سال‌های اخیر و بویژه در ظرف چند ماه گذشته خیلی بالارفته است. این شاید برآوری نمودن رویای رئیس جمهور شی‌جنگ پینگ مبنی بر تسلط و زورگویی چنین در ناحیه و مصادف بودن با مراسم ۷۰ سالِ بنیانگذاری جمهوریۀ کمیونیستی می‌باشد.

بسیاری از کوشش‌ها درگذشته برای بازداشتن چین از روش و رفتار غیرمسئولانه آن بوسیلۀ ایجاد مکانیسم‌ها و تدارکات دیگری بعمل آمده و هنوز ادامه دارد. بهرحال آن کوشش‌ها تا بحال موفق نشده است. اکنون این مسئولیت انجمن ملل آسیایی جنوب شرقی است که صلح و ثبات را در ناحیه برقرار نگهدارند و یک مکانیسم را براه اندازند تا تنازعۀ بحر جنوبی چین حل گردد. در ماه ژوئن سال جاری وقتی وزیران خارجۀ سازمان آسیان جلسه کردند، رئیس آن سازمان راجع به‌فعالیت‌های بیجنگ در بحر جنوبی چین اظهار نگرانی نموده بود. در کنفرانس آتیه سران که قرار است در بانکوک برگزار شود این امر ضروری شده است که آن سازمان، اتحاد بیشتری را در آن ناحیه از خود نشان بدهد. کشورِ میزبان و رئیس سازمان، تایلند، باید راجع به‌این امر در اعلامیۀ خود نسبت به‌کنفرانس سران آسیان و یا کنفرانس سران آسیای شرقی، تذکر نماید. اعتبار آسیان فقط در آن صورت ممکن است که آن سازمان موفق می‌شود چین را مجبور سازد که روش و رفتار خود را طبق منشور سازمان مذکور وفق بدهد.

موقعیت هند راجع به‌این موضوع براساس کنوانسیون سازمان ملل مربوط به‌قانونِ دریا استوار می‌باشد. هند معتقد است که افزایش تنش در بحر جنوبی چین می‌توانست تجارت بین‌المللی دریایی را مختل سازد. بحر جنوبی چین یک آبراه مهم می‌باشد که بوسیلۀ آن تجارت بارزش ۵ تریلیون دلار آمریکایی، سالیانه عبور می‌کند. تنگه‌های مالاکا که اقیانوس هند را با بحر جنوبی چین مرتبط می‌سازد، پنج برابر تجارت را در مقایسه با کانال سوئز اداره می‌کند.

روابط استراتژیکی هند با کشورهای ناحیه بویژه با اندونیزی، سنگاپور، ویتنام و فلیپین تحت سیاست شرق نگری نخست وزیر مودی محکم‌تر شده‌اند. در این حال امیدواری می‌شود که در دوران کنفرانس سران آسیای شرقی، رهبران کشورهای آسیای شرقی و نیز رهبران سازمان آسیان برسرِ مسئلۀ بحر جنوبی چین، بطور جدّی بحث و بررسی خواهند کرد. هند موقعیت خود را نسبت به‌آزادی کشتی‌رانی و یک نظم دریایی و حلّ تنازعات بوسیلۀ مسالمت‌آمیز تکرار خواهد نمود.