سرمايه‌گذاری‌های روبه‌افزايش چين در آفريقا دارای تاثيرات مايۀ نگرانی است

نويسنده: پرفسور اپراجیتا بیسواس

مترجم: دکتر احمد علی

چین و هند، دو قدرت روبه ظهور در آسیا به‌قاره آفریقایی نو وارد نیستند. هردو از آنها از مدت مدیدی روابط تاریخی، سیاسی و اقتصادی را با کشورهای آفریقایی استوار نموده درحالیکه حضورشان در سال‌های اخیر بطور فراوان روبه‌توسعه نهاده است. سرگرمی‌های تازه چین و هند با آفریقا در زمانی روبه‌افزایش نهاده درحالیکه محیط بازرگانی در سراسر آفریقا به‌بهبود گرائیده و توجه به‌آفریقا بعنوان یک بازار روبه توسعه نهاده است

بهرحال روابط چین و آفریقا در سالهای اخیر بطور دامنه‌دار متمرکز به‌سرمایه‌گذاری‌های فراگیر و تجاوزکارانه چین در پروژه‌های زیربنایی آفریقا تحت ابتکار عمل جاده‌ای و ناحیه‌ای بوده است. این سرمایه‌گذاری‌ها کشورهای آفریقایی انفرادی را تحت تاثیر شدید خواهند گذاشت. تحت ابتکار عمل ناحیه‌ای و جاده‌ای چین می‌خواهد جادۀ ابریشم قدیم را احیا نماید و همچنین چین را با آفریقا و اروپا از طریق جاده‌های زمینی و دریایی مرتبط نماید. به‌موجب گزارشات واصله از انستیتوی تحقیقات آفریقایی چین در دانشگاه جانز هاپکینز ایالات متحدۀ آمریکا، دولت چین، بانک صادرات و واردات آنکشور و شرکت‌هایش به‌اتفاق یکدیگر درمیان سالِ ۲۰۰۰ و ۲۰۱۷ وام تقریباً ۱۴۳ میلیارد دلار را به‌آفریقا فراهم نموده که اغلب آن برای پروژه‌های زیربنایی بوده. اغلب فعالیت‌های وابسته به‌ابتکار عمل جاده‌ای و ناحیه‌ای چین را می‌توان بعنوان کوششی توسط چین برای کاهش آسیب‌پذیری استراتژیکی‌اش با متنوع‌سازی مسیرهای تجاری و انرژی‌اش و همچنین افزایش نفوذ سیاسی‌اش ازطریق سرمایه‌گذاری‌های روبه‌توسعه تجاری و زیربنایی در ایالات جبهۀ آبی منطقۀ آفریقای شرقی نگریست. اقداماتی برای بازگشایی خطوط دریایی جدید مخابرات و توسعه دسترسی بندری سوق‌الجیشی چین در سراسر جهان در صدر این تلاش‌ها قراردارد

کشورهای آفریقای شرقی در این زمینه یک راه مرکزی را در جادۀ ابریشم دریایی بوجود آورده که با بنادر معینه و کامل، خطوط لوله‌ای، راه آهن‌ها و کارخانه‌های نیروی برق که ساخته شده با کمک مالی شرکت‌ها و وام دهندگان چینی مرتبط می‌باشد. چین کنیا را بعنوان یک محور دریای کلیدی تحت ابتکار عمل جاده‌ای و ناحیه‌ای خود و پروژۀ جادۀ ابریشم دریایی مشخص نموده و برای آن سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار آمریکایی بمنظور مدرنیزه‌سازی راه آهن، ساختن خطوط لوله‌ای از کنیا تا جنوب سودان نموده و بندر لامو و زیربنایی مربوطه را ساخته است. علاوه براین، شرکت‌های چینی در تاسیس دو پروژۀ ناحیه جاده‌ای و ناحیه‌ای در آفریقای جنوبی سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار نموده‌اند. اینها تشکیلات راه آهن استاندارد می‌باشند که مومباسا را به‌نیروبی و قطار الکتریکی را از عدیس ابابا تا جیبوتی مرتبط می‌سازند که در آنجا اولین پایگاۀ دریایی خارج از کشور را بمنظور نفوذ خود در دریای عمیق استراتژیکی تشکیل داده است. درحالیکه اقدام کشورهای آفریقایی برای ساختن یک زیربنای محکم در کشورهای مربوطه توسط پروژه‌های چینی تحت ابتکار عمل جاده‌ای و ناحیه‌ای تامین شده و برطبق یک گزارش بانک جهانی اغلب کشورهای آفریقایی به‌یک بحران بدهی عمیق گیرافتاده‌اند

علاوه براین وبای کووید-۱۹ کشورهای صحرای آفریقایی فرعی دُچار یک نرخ رشد منفی ۵.۱ درصد در سال ۲۰۲۰ نموده است

فقدان فرانمایی در توزیع وام توسط چین و شرایطش یک مایۀ نگرانی دیگر می‌باشند. علاوه براین مباحثه راجع به‌یک استراتژی دیپلماسی گرداب وام درمیان دانشگاهیان و آفریقاشناسان ادامه دارد. بطور مثال سریلانکا و پاکستان به‌دام بدهی چین گیرافتاده‌اند و هردو از آنها مجبور به‌تحویل دارایی‌های استراتژیکی مانند بنادر همبان توتا و گوادر به‌چین شده‌اند. این طبعاً در کشورهای آفریقایی زنگ خطر را زده است. برطبق تحلیل و تجزیه‌گران آفریقایی چین بازپرداخت بدهی را مورد توجه قرار نمی‌دهد و فقط علاقه‌مند به‌فراهمی وام‌های ارزان و غیراستوار به‌کشورهای آفریقایی آسیب‌پذیر در ازای تدارکات دارایی‌های ملی جالب می‌باشد

یک حسن نیت فراوان برای هند در آفریقا وجود دارد. وقت برای آغاز اقدامات سیاست خارجی محکم و یک دیپلماسی فعال در این منطقه فرارسیده است. آفریقا برای ظهور هند بعنوان یک بازیکن جهانی بزرگ بر صحنه بین‌المللی اهمیت حیاتی دارد